زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

جنب (مفردات‌نهج‌البلاغه)






جَنب (بر وزن عقل) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای پهلو، دفع و کنار کردن که حضرت علی (علیه‌السلام) در بیان ویژگی‌های راویان صادق، کنترل شهوت، نصیحت و دوری نمودن از دروغ و ... از این واژه استفاده نموده است.


۱ - مفهوم‌شناسی


جَنب (بر وزن عقل) به معنای پهلو، دفع و کنار کردن آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «جنبه جنبا: دفعه.» و همچنین: «جنب زیدا الشی‌ء: نحّاه عنه.»
راغب اصفهانی معتقد است «معانی اجتناب، جانب، تجنّب و جنابت و... همه استعاره از معنای اصلی (پهلو) است.
واژه «تجنیب» هم به صورت لازم و هم به صورت متعدی آمده است.

۲ - کاربردها


امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص کنترل شهوت، فرموده است: «فمن اشتاق الی الجنّة سلاعن الشهوات و من اشفق من النار اجتنب المحرمات؛ کسی که شوق بهشت داشته باشد از شهوات باز ایستد، کسی که از دوزخ بترسد، از حرام‌ها دوری کند.»
امام (علیه‌السلام) در بیانی در مورد ویژگی‌های راویان صادق می‌فرماید: «حَفِظَ النَّاسِخَ فَعَمِلَ بِهِ وَ حَفِظَ الْمَنْسُوخَ فَجَنَّبَ عَنْهُ؛ او ناسخ را حفظ کرده و به آن عمل می‌کند و از منسوخ آگاه است و از آن دوری می‌گزیند.»
واژه «جنّب» لازم و به معنای کنار شدن است.
واژه «مجانبه» به معنای هم در جنب هم قرار گرفتن و هم از هم کنار شدن است.
آن حضرت (علیه‌السلام) همچنین در مقام نصیحت فرموده است: «جانبوا الکذب فانّه مجانب للایمان؛ از دروغ کنار باشید که دروغ از ایمان کنار است.»
امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر نسبت عظمت آفرینش الهی فرموده‌اند: «سُبحانَکَ ما اعْظَمَ ما نَری مِن خَلْقِکَ و ما اصْغَرَ کُلَّ عَظیمةٍ فی جَنْبِ قُدْرَتِکَ؛ ‌ای خداوند سبحان! چه عظیم و پرشکوه است آن‌چه از آفرینش تو می‌بینیم! و چه خُرد است هر بزرگی در برابر قدرت تو.»
واژه «جنب» به معنی کنار و جانب است.

۳ - تعداد کاربرد



این واژه بسیار در «نهج البلاغه» آمده است.

۴ - پانویس


 
۱. فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ص۶۹.    
۲. ابن معصوم مدنی، الطّراز الاوّل، ج۱، ص۳۶۴.    
۳. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۹۹.    
۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۳، حکمت۳۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۲۷، خطبه۲۱۰.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۷، خطبه۸۶.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۸، خطبه۱۰۹.    
۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲۰، نامه۴۵.    
۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه۳.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۶۵، خطبه۱۱۱.    


۵ - منبع



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جنب»، ص۲۳۰.    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.